De (verre) vrijpion in het pionneneindspel

Laatst aangepast op .

Pionneneindspelen met meerdere pionnen kunnen soms nog lastig te beoordelen zijn. Het uitspelen van het pionneneinspel ligt soms erg precies, waarbij een enkele tempo het verschil maakt tussen winst of remise (of zelfs verlies!).

Gelukkig is er een grote klasse van deze pion eindspelen waarbij de beoordeling (dus de uitkomst van de partij) gelijk duidelijk is: als een speler een verre vrijpion heeft of kan maken. De verre vrijpion is enorm krachtig in het pionneneindspel en garandeert bijna altijd de winst.

De vos in het kippenhok

de verre vrijpion in het eindspel bij schaken(1) Wit wint dankzij de verre vrijpion op b4.

We gaan de kracht van de vrijpion eens bekijken met een voorbeeldje in diagram (1). Wit heeft een extra vrijpion op b4 en wint door op het juiste moment de b-pion op te geven, om met de koning (de vos) de pionnen op f6 en g5 te verslinden terwijl de zwarte koning nog bezig is de b-pion te stoppen. De hulpeloze "kippen" worden allemaal prooi voor de witte koning en daarom noemen we dit principe de vos in het kippenhok.

1. b5 Kb7 2. Ka5 Ka7 3.b6+ Kb7 4. Kb5 Kb8 5. Kc6 Merk op dat deze positie remise is als de andere pionnen er niet zouden zijn. Nu volgt echter: 5...Kc8 6. Kd6! Kb7 7. Ke6 Kxb6 8. Kxf6 Vanavond wordt er kip gegeten! 8...Kc7 9. Kxg5 Waarna wit de koning gaat plaatsen op g7, gevolgd door pion f5-f6-f7 f8=D met winst.

Het principe van de vos in het kippenhok verwijst dus naar de situatie dat de speler met de verre vrijpion deze op een goed moment opgeeft om de hulpeloze pionnen aan de andere kant van het bord te winnen.

vrijpion in eindspel(2) De verre vrijpion is het sterkst.

Het tweede voorbeeld in diagram (2) toont twee dingen: wit kan met zijn twee pionnen een vrijpion creëren op de b-lijn. Ten tweede is deze vrijpion "de meest verre vrijpion" ten opzichte van "het kippenhok", en is dus sterker dan de zwarte vrijpion op de d-lijn. Met ver bedoelen we in dit geval dus niet dichtbij een promotieveld, maar juist veel lijnen weg van "het kippenhok". Daarom beoordelen we deze stelling als winnend voor wit.

De partij kan verder gaan: 1. b4 beginnen met b4 is handing om succesvol een vrijpion te maken Ke6 2. Kf2 d4 3. Ke2 Kd5 4. Kd3 Ke5 5. a4 Kd5 6. b5 axb5 7. axb5 Kc5 8.b6 Kxb6 9. Kxd4 en de witte koning zal hierna de pionnen op g6 en h5 winnen, waarna hij zijn eigen pionnen kan promoveren. Probeer het zelf maar verder uit te spelen.

De conclusie is dat de vos in het kippenhok een zeer handig basisprincipe is om snel te beoordelen of bepaalde pionneneindspellen (die met een verre vrijpion) winnend of verliezend zijn. De techniek om deze pioneindspelen goed uit te spelen is zoals je ziet meestal vrij eenvoudig uit te voeren.

We kunnen deze kennis goed gebruiken in het middenspel. Als we in een middenspel de mogelijkheid krijgen om af te ruilen naar een pionneneindspel met een verre vrijpion, willen we dat graag doen.