Remise bij schaken

Net als bij sommige andere sporten, heeft een schaakpartij niet altijd een winnaar en een verliezer. De partij kan ook eindigen in een gelijkspel. Bij schaken noemen we dit remise. Een remise kan op een aantal verschillende manieren tot stand komen, daarom leg ik deze manieren wat verder uit.

Remise door onvoldoende materiaal

Als jij en je tegenstander niet genoeg stukken meer over hebben om de ander mat te zetten, dan is de partij een remise. Een voorbeeld zou zijn als beide spelers alleen nog een koning hebben, of een koning en loper, of koning en paard. Let op dat met een pion op het bord dit nooit geldt omdat een pion nog kan promoveren!

Pat

Dit is waarschijnlijk de bekendste manier om in een remise te eindigen. Een speler staat pat als hij aan zet is, en geen enkele legale zet meer kan spelen, maar niet schaak staat! De speler die aan zet is kan dus geen zet meer doen met zijn koning, of een ander stuk. Maar hij staat niet schaak. Omdat hij dus geen legale zet kan doen, noemen we dat een patstelling en dus remise.

(1) Wit aan zet staat pat.

In diagram (1) zie je een voorbeeld. Wit is aan zet maar kan geen enkele zet doen. Hij mag zijn koning niet bewegen omdat hij dan schaak komt te staan. Hij heeft nog 1 ander stuk, de pion. De pion kan echter ook niet bewegen omdat hij geblokkeerd wordt door de koning. Wit staat dus pat, en de partij eindigt nu in remise.

Eeuwig schaak

Soms heb je een situatie waar de ene speler alsmaar schaak kan blijven geven, en de tegenstander kan zijn koning niet in veiligheid brengen. Als de eerste speler besluit het schaak te blijven herhalen dan noemen we dat eeuwig schaak, en is de partij remise. Iemand besluit meestal om eeuwig schaak te geven als hij er slecht voor staat (bijvoorbeeld een stuk achter) en denkt dat hij gaat verliezen als hij niet de eeuwig schaak geeft. Op die manier heeft hij dan toch remise.

(2) Wit kan eeuwig schaak geven.

Een voorbeeld van eeuwig schaak zie je in diagram (2). Zwart aan zet staat schaak. De koning kan alleen de hoek in naar h8. Wit kan nu eeuwig schaak geven door Df6 te spelen. De koning moet nu weer terug en zo kan wit alsmaar schaak blijven geven door heen en weer te gaan met de dame. Eeuwig schaak en dus remise.

Drie maal dezelfde stelling

Als drie maal dezelfde stelling op het bord komt, met dezelfde speler aan zet, dan kan een van de spelers remise "claimen". Dit doe je als je zeker weet dat aan deze voorwaarde is voldaan, door de klok stil te zetten en te zeggen: "ik claim remise op basis van drie maal dezelfde stelling". Je tegenstander zal dit dan erkennen en de partij eindigt in remise.

Remise door overeenkomst

Als een speler geen enkele winstkansen meer ziet, kan hij aan het einde van zijn beurt (na het uitvoeren van de zet) remise aanbieden. De tegenstander kan hier dan over nadenken en besluiten de remise te accepteren of door te spelen. Hij doet dit typisch door op norse toon "ik speel nog even verder" te zeggen. Hij vindt dus blijkbaar dat er nog mogelijkheden zijn om voor winst in de positie te spelen. Biedt dus ook niet te vaak remise aan, want dit kan als storend geacht worden. Typisch kun je er van uit gaan dat als je aanbod een keer is afgeslagen dat je tegenstander altijd doorspeelt tot het eind of hij zal zelf remise aanbieden.

Vijftig zetten regel

Deze regel komt in de praktijk niet zo veel voor, maar zorgt er wel voor dat een partij niet eindeloos kan duren. De regel is als volgt: indien er 50 zetten lang geen pionzetten zijn gedaan en ook geen stukken geslagen, dan kan er remise geclaimed worden. Dit kan alleen gedaan worden als dit gecontroleerd kan worden door de notatie.