De strategie van paarden en lopers bij schaken

Ik vind een van de belangrijkste elementen van een positie de lichte stukken (paarden en lopers). In veel partijen wint een speler doordat zijn stukken beter of actiever zijn dan die van zijn tegenstander.

Er zijn allerlei mogelijkheden en soorten stellingen waarbij het ene stuk sterker is dan het andere. De specifieke soort stelling waar wij ons in gaan verdiepen is die waar wij een goed paard hebben en de tegenstander een slechte loper. Om dit te begrijpen moeten we eerst weten wat een goed paard is, en wat een loper goed of slecht maakt.

Wanneer is een paard goed?

Laten we nog eens nadenken over paarden, en in welk type stelling ze goed zijn:

• Paarden zijn sterk in het centrum, en met name op een sterk veld (Engels: outpost). Een sterk veld is een centraal veld waar het paard verdedigd wordt door een pion, en niet aangevallen kan worden door een pion van de tegenstander.
• Paarden zijn goed in een gesloten stelling, waar de pionstructuur vast staat.
• Paarden zijn goed richting het eindspel waar alle pionnen aan een kant van het bord staan, vanwege de korte range.

Al deze punten, met name de eerste twee, zijn super relevant bij deze strategie. We zijn op zoek naar stellingen waar we een vaste pionstructuur hebben met sterke velden voor het paard.

Het is dan natuurlijk van belang dat de sterke velden van de tegengestelde kleur zijn als de loper van de tegenstander. Anders zou de tegenstander simpelweg zijn loper op een goed moment proberen te ruilen voor het paard, en heeft de speler met het paard niet zo veel aan het sterke veld. Laten we deze regels in ons achterhoofd houden en eens kijken naar de lopers.

Wanneer is een loper goed of slecht?

Regelmatig wordt de definitie van een goede of slechte loper nog wel verward met de activiteit van een loper, maar dit zijn twee verschillende dingen. Het staat beschreven bij de elementen, maar ik ga het hier toch nog een keer zeggen. We noemen een loper een goede loper als de centrumpionnen op de andere kleur staan als de loper en dus niet zijn activiteit in de weg zitten. Een loper is een slechte loper als de centrumpionnen op dezelfde kleur staan als de loper en daarmee de activiteit van de loper beperken. Dit is puur een definitie. Dit zegt nog niks over de activiteit van de loper. Een slechte loper kan nog wel actief zijn, als hij een actief doel heeft. Een slechte loper buiten de pionketen kan soms erg actief zijn. Andersom kan een goede loper helemaal niks staan te doen, en is dan erg inactief. Dit staat dus los van de definitie dat het een goede loper is. In deze reeks zien we altijd dat één kant een slechte loper heeft.

Als het centrum open is, kunnen beide lopers tegelijk goed zijn. En dit is gelijk de belangrijke regel over lopers: Lopers zijn het sterkst in open posities. In een open positie hebben de lopers lange en veel diagonalen, en zijn ze vaak erg actief.

Een typische schaakstelling met goed paard tegen slechte loper

(1) Typische goed paard slechte loper stelling.

In diagram (1) zie je een karateristieke stelling die je een idee geeft waar je aan moet denken bij dit type midden/eindspel. Zwart heeft een erg slechte loper omdat al zijn pionnen op dezelfde kleur staan als de loper. De pionnen zijn geblokkeerd en kunnen dus moeilijk weg, dus hij kan dit probleem ook niet echt oplossen. Wit daarintegen heeft een ijzersterk paard. Het paard staat op een fantastisch sterk veld, en heeft er nog een op f5. Merk op dat de loper op de donkere velden speelt en het paard zijn sterke veld heeft op een licht veld. Op die manier kan zwart dus ook nooit zijn loper ruilen voor het paard op het sterke veld. In de volgende artikelen zie je voorbeelden hoe je zo'n eindspel moet winnen en hoe je zo'n eindspel kan bereiken. Veel plezier en succes!

Goed paard tegen slechte loper voorbeeld 1