Tactische combinaties met ongelijke lopers in het middenspel
Laatst aangepast op .
We hebben in de vorige artikelen een aantal partijen gezien waar de ongelijke loper een belangrijk stratigisch thema is. We hebben gezien hoe zo'n stelling tot stand komt, en hoe je daarna een aanval (op de koning) op kan zetten. Nu gaan we kijken naar een aantal stellingen met ongelijke lopers, waar we zoeken naar de tactische combinatie om mat te zetten of materiaal te winnen. Ik geef twee voorbeelden en daarna vier puzzels die je zelf kan oplossen!
Bekijk de eerste stelling en probeer op te noemen welke dingen je opvallen in de stelling (naast de ongelijke lopers natuurlijk). Vervolgens kan je al proberen te zoeken of je een winnende tactiek ziet. Onder het diagram zal ik zeggen wat mij opvalt, en hoe ik daarmee de tactiek kan vinden.
(1) Wit aan zet. Welke dingen vallen op in deze stelling met ongelijke lopers?
Als ik deze stelling zie, zie ik een middenspel met zware stukken en ongelijke lopers. Vervolgens kijk ik naar materiaal en veiligheid van de koningen. Wit staat een pion voor, maar zijn koning is matig verdedigd door de pionnen, met name de pion op f3 is kwetsbaar en aangevallen. Bij zwart staan de pionnen voor de koning nog op een rij, wat vaak heel goed is, maar potentieel is de koning daardoor kwetsbaar op de achterste rij. Dan vallen twee dingen op:
- De Toren op d8 wordt verdedigd door de dame op d5. Ik denk aan het uitschakelen van de verdediger (de dame), maar dat is in deze stelling niet mogelijk.
- De zwarte toren is de enige verdediger tegen een zogeheten "mat achter de paaltjes" (mat op de achterste rij met een toren of dame). Ook heeft de toren weinig velden (mobiliteit) op de achterste rij die hij moet verdedigen.
Bij de tweede observatie zie ik dan: Ik kan de toren jagen met 1.Lc7! dat 1...Tf8 dwingt. Vervolgend 2.Ld6! dreigt Dxf8 en de zwarte toren heeft geen velden meer. Zwart kan mat niet tegenhouden zonder groot materiaal verlies (2...Dxd6).
Met behulp van de ongelijke lopers konden we in de eerste stelling dus de kwetsbare achterste rij aanvallen. Probeer nu de tweede stelling op dezelfde manier te beoordelen.
(2) Wit aan zet heeft een dreigende aanval op de zwarte koning, maar heeft zwart de pion op h7 voldoende verdedigd?
Wederom zien we een middenspel met zware stukken en ongelijke lopers. De witte koning is erg veilig, terwijl de zwarte koning onder vuur ligt door de batterij van de dame op f5 en loper op e4. Met dit duidelijke doelwit komt dus de vraag of zwart h7 goed genoeg verdedigd met de dame van e7 en toren op a7. Al snel valt op dat de dame ook de loper op c5 verdedigd, dus we kunnen bekijken of 1.Txc5 Dxc5 iets oplevert. Na 2.Td7 kan zwart h7 niet meer voldoende verdedigen: 2...Txd7 3.Dxd7 gevolgd door bijv 3...Kg8 4.Dxh7+ Kf8 5.Dh8+ Ke7 6.Dxb8 en wit staat een loper voor. Wit was in staat de verdidigers van h7 uit te schakelen.
Tactische oefeningen met de ongelijke loper strategie
Hieronder staan vier uitdagende puzzels om zelf op te lossen. We zijn op zoek naar de tactische combinatie in de stellingen met ongelijke lopers waarmee je mat zet of materiaal wint. Deze puzzels zijn misschien lastiger voor beginners, dus need de tijd en doe je best!
Oefening 1 en 2. Wit aan zet.
Oefening 3 en 4. Wit aan zet.
Oplossingen
- Oefening 1: 1.Te6! hxg5 2.Th6#
- Oefening 2: 1.Txf5! en dan bijv. Dxf5 2. Dg7+ Kc6 3.Dc7#
- Oefening 3: 1.Pf5 (1.De3 is ook sterk) exf5 2.Rxg7+ Kxg7 3.e6+ wint materiaal
- Oefening 4: 1.Txf7 Txf7 2.Txf6 Dxf6 3.Dc8+