Bekende matpatronen

Bekende matpatronen

Er zijn een aantal typische matbeelden die nuttig zijn om een keer gezien en geoefend te hebben. Deze matpatronen hebben historisch een eigen naam gekregen, vaak door een iconische partij. Ik vind zo'n naam die bij een bepaald patroon hoort altijd erg handig, want daardoor kan je ze goed onthouden en in je geheugen structureren. Als ik dus denk aan typische matpatronen denk, denk ik aan: Dubbel loper mat, Anastasia's mat, Karpov's choke, het Arabische mat, en het stikmat. Je leert al deze patronen in dit artikel.

Dubbel loper mat

Het dubbel loper mat is het eerste matpatroon, en is gelijk mijn favoriet omdat het er gewoon tof uit ziet. Twee lopers geven samen mat, meestal na een offer. In onderstaande afbeelding zie je een voorbeeld waar de toren op c6 wordt geofferd om toegan te verschaffen. Daarna geven de lopers samen mat.

De tweede reden waarom ik dit patroon leuk vind, is omdat veel mensen het niet kennen of over het hoofd zien. Ik heb meerdere partijen in toernooien en competities gewonnen met dit patroon, waar de tegenstander toegaf het totaal niet gezien te hebben. Makkelijke winstpunten dus door op dit patroon te letten!

Na dit eerste voorbeeldje kan je in de viewer hieronder kijken of je het patroon met dubbel loper mat kan vinden. Als het niet lukt of je wil jouw oplossing controleren, klik dan op oplossing.

Anastasia's mat patroon

Het tweede bekende matpatroon is een klassieker. Mij is ooit verteld dat het is vernoemd naar een karakter in een oud (Duits?) boek, al weet ik de precieze origine niet. Dit patroon kan in ieder geval een spectaculair einde aan een partij geven.

In de afbeelding geeft het paard schaak op e7, waarna de koning naar de h-lijn moet. Dan volgt een dameoffer Dxh7+ en mat op de h-lijn met Th4.

In de viewer staat een stelling van Alexander Aljechin. Kan je op dezelfde manier als hij de partij winnen door Anastasias mat uit te voeren?

Karpov's choke mat patroon

Karpov's choke (of Karpovs stikmat) is een simpel matpatroon dat vernoemd is naar een bekende partij van Karpov. Een dame of loper heeft de controle over veld g8. Met een zet zoals Pg6+ wordt de h-lijn geopend. Hierna volgt mat op de h-lijn. Net als in de andere patronen wordt een offer gebruikt om toegang tot de koning te krijgen.

Het leuke van dit matpatroon is dat na het offer om toegang te creëren, soms een stille zet gedaan kan worden. De stille zet bereid het matzetten op de ge-opende lijn voor. Dit zien we in onderstaande viewer, waar een klassieke partij van Karpov aanleiding gaf tot de benaming van dit bekende matpatroon: Karpov's choke.

Arabische mat

Vaak wordt algemeen gezegd dat een paard het beste staat op de zesde rij. Op de zesde rij valt een paard 8 velden aan, en veel van die velden zijn in het kamp van de tegenstander. In dit bekende Arabische matpatroon gaat het paard naar f6, met een koning in de hoek op h8. Het paard dreigt samen met de toren een ondekbaar mat op h7. Wederom een simpel maar bekend matpatroon, dat erg effectief is.

Hieronder staat er al een paard op f6. Wit moet dus een voorbereidende zet doen om het Arabische mat uit te voeren.

Tactische puzzels met de bekende matpatronen (gemixed)

Hieronder vind je puzzels met de bekende matpatronen die we zojuist bekeken hebben om zelf te trainen. Benoem bij elke opgave welke stukken samen een matpatroon kunnen opzetten. Zeg dan hardop welk matpatroon dat precies is, en los dan de puzzel op. Veel succes!

Puzzel 1 en 2. Wit aan zet.

Oefening 3 en 4. Wit aan zet.

Puzzel 5 en 6. Zwart aan zet.

Oefening 7 en 8. Wit aan zet.

Puzzel 9 en 10. Wit aan zet.

Oplossingen

Bij een aantal van de oplossing is de zet van de tegenstander niet geforceert, in sommige gevallen is er dus een zijlijn waarbij wit een andere tweede zet moet doen om mat te geven. Deze zijlijn is niet altijd gegeven in de oplossing.

1. Oefening 1: 1.Dxh6+ gxh6 2.Pxf7 Txf7 3.Tg8#
2. Oefening 2: 1.Dxg7+ Kxg7 2.Lh6#
3. Oefening 3: 1.Dxb6 axb6 2.b4 Tge8 3.Ra3#
4. Oefening 4: 1.Dxb8+ Txb8 2. Lxb5#
5. Oefening 5: 1...Pe2+ 2.Kh1 Dxh2+ 3.Kxh2 Th8+
6. Oefening 6: 1...Txb2 Txb2 2.Da2+ Txa2 Tb1#
7. Oefening 7: 1.Pd7+ Ka8 2.Pb6+ axb6 3.Ta1+
8. Oefening 8: 1.Dxe6+ fxe6 2.Lg6#
9. Oefening 9: 1.Pe7+ Kh8 2.Dxh7+ Kxh7 3.Txh5#
10. Oefening 10: 1.Pg6+ hxg6 2.Th3+ Lxh3 3.Dxh3#